هر سال در فصول گوناگون تقریبا در تمام جهان مردم به دنبال راه‌حلی جهت جلوگیری از گزش حشرات هستند. جلوگیری از نیش حشرات به‌ویژه جلوگیری از گزش حشرات در کودکان بسیار اهمیت دارد. معمولا با وجود اینکه حشرات ابعاد بسیار کوچکی دارند، اما قادرند ناقل بعضی از بیماری‌ها باشند و عوارض خفیف تا شدید در بدن میزبان ایجاد نمایند؛ مثل پشه مالاریا که ناقل بیماری است.

ممکن است این سوال شما نیز باشد، که برای جلوگیری از گزش حشرات چه کنیم و کدام یک از روش‌های پیشگیری از گزش حشرات بهتر است؟ بهتر است جهت جلوگیری از گزش پشه چه کنیم؟ آیا برای جلوگیری از گزیدگی حشرات در کودکان باید از دارو یا روش خاصی استفاده کنیم؟ در این بخش اطلاعات کافی درباره جلوگیری از گزش در اختیار شما قرار خواهیم داد.

انواع نیش حشرات

علائم نیش حشرات سرنخ‌هایی برای علت و شدت آن ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، اکثر گزش‌های حشرات باعث ایجاد برجستگی‌های قرمز همراه با درد، خارش یا سوزش می‌شوند. برخی از انواع نیش‌های حشرات همچنین دارای تاول یا جوش هستند. در ادامه شما را با برخی از سرنخ‌های رایج اشکال گزش بیشتر آشنا می‌کنیم با مجله سلامتی روژان دارو همراه باشید.

نیش حشرات عفونی

نیش پشه به صورت برجستگی پوستی خارش‌دار، گرد قرمز یا صورتی ظاهر می‌شود. این وضعیت معمولاً نشان‌دهنده نیش بی‌خطر حشره است، اما گاهی اوقات می‌تواند باعث بیماری جدی شود، مانند ویروس زیکا (به ویژه در زنان باردار که خطرناک است)، تب دنگی، ویروس نیل غربی، مالاریا یا آنسفالیت سوارکاری غربی .(EEE) برای اکثر مردم، زیکا Zika باعث بیماری مختصر و شبیه به آنفولانزا می‌شود. اما نوزادان مادران باردار مبتلا به زیکا دارای مقادیر نگران کننده‌ای نقایص مادرزادی میکروسفالی هستند.

بر اساس گزارشات CDC، در سال ۲۰۱۹، در مجموع ۹۵۸ مورد ویروس نیل غربی در ۴۷ ایالت ایالات متحده گزارش شده است. علائم این بیماری ۲ تا ۱۴ روز پس از نیش ظاهر می‌شود و می‌تواند شامل سردرد، درد بدن، تب، استفراغ، اسهال و بثورات پوستی باشد. افراد مبتلا به عفونت شدیدتر نیل غربی ممکن است دچار مننژیت یا آنسفالیت شوند و علائمی از جمله سفتی گردن، سردرد شدید، عدم تعادل، تب بالا و تشنج داشته باشند.

• تب دِنگی (به انگلیسی: Dengue fever) نام یک بیماری ویروسی است. به آن تب دنگ، تب دانگ و تب استخوان‌شکن هم گفته‌اند. این بیماری از طریق پشه‌ای به نام پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود. این پشه که به ببر آسیایی مشهور شده است در مناطق استوایی جهان وجود دارد. این بیماری گسترش زیادی یافته و تلفات انسانی زیادی برجای گذاشته است. علائم این بیماری سردرد، کمردرد و پشت درد، تب معمولاً شدید و در برخی موارد خارش و جوش در قسمت‌های مختلف بدن است.

نیش یک پشه آلوده به انگل می‌تواند باعث بیماری مالاریا شود. این اتفاق نادر در ایالات متحده، هر ساله باعث ابتلای تنها حدود ۲۰۰۰ مورد در این کشور می‌شود و اکثر موارد ابتلا در افرادی دیده می‌شود که اخیراً به نقاطی از جهان سفر کرده‌اند که مالاریا خیز بوده است. علائم این بیماری مشابه آنفولانزا است و می‌تواند شامل تب، سردرد، دردهای عضلانی، تهوع و استفراغ از ۱۰ روز تا ۴ هفته پس از گزش باشد. بر اساس گزارش CDC، مالاریا یک بیماری جدی می‌باشد، اما خوب است بدانید که قابل پیشگیری و درمان است.

موارد EEE نادر اما کشنده است. برای افراد آلوده به EEE ، ۳۰ درصد احتمال زنده ماندن گزارش شده است. بسیاری از مبتلایان به این بیماری دچار مشکلات عصبی می‌شوند. بر اساس گزارش CDC، تا اواسط دسامبر ۲۰۱۹، ۳۸ مورد در سال در ایالات متحده گزارش شده بود که ۱۵ نفر که بر اثر این بیماری جان خود را از دست دادند.

تفاوت کهیر و نیش حشرات را از کجا تشخیص بدهیم؟

گاز گرفتن یا نیش حشره می‌تواند یک تجربه وحشتناک باشد، به ویژه اگر ندانید که چه موجود کوچکی باعث ایجاد آن جوش قرمز و تپنده بر روی پوست شما شده است. اما نگران نباشید چرا که اغلب نیش حشرات بی‌خطر بوده و به سرعت بهبود می‌یابند. ولی در این میان نیش برخی از حشرات، مانند مورچه‌های آتشین، زنبورهای معمولی و زنبور سرخ، ممکن است باعث درد شدید یا حتی واکنش آلرژیک جدی شوند. اما مواردی مانند نیش عنکبوت سمی، نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی خواهند داشت.

• آلوئه ورا و درمان طب سنتی حشرات

برخی از تحقیقات روی موش‌ها نشان داد که گیاه آلوئه ورا نوع لیترالیس، که از خویشاوندان نزدیک به آلوئه ورا است، ممکن است دارای خواص ضد التهابی و التیام‌دهنده زخم باشد. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که A. littoralis ممکن است به کاهش التهاب ناشی از نیش پشه کمک کند و استفاده از ژل نیز ممکن است این ناحیه را تسکین دهد.

• عسل و درمان طب سنتی حشرات

عسل ممکن است دارای خواصی باشد که برای درمان زخم‌ها مفید است. استفاده از عسل روی نیش قادر است به کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت کمک کند. همانند روش آلوئه ورا، استفاده از عسل بر روی پوست نیز ممکن است به تسکین ناحیه گزش کمک نماید.

• آویشن و درمان طب سنتی حشرات

آویشن دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی است، بنابراین می‌تواند خطر تحریک و عفونت پوست اطراف گزش پشه را کاهش دهد. برای استفاده بیشتر از آویشن، برگ‌های آن را ریز خرد کنید. می‌توانید برگها را مستقیماً روی نیش خود بمالید و بگذارید ۱۰ دقیقه بر روی آن باقی بماند. همچنین می‌توانید با جوشاندن آب و افزودن چند شاخه آویشن یک مایع غلیظ تهیه کنید. بعد از سرد شدن این مایع، برگ‌ها و شاخه‌ها را از آن جدا کنید. سپس یک دستمال شستشو را در این آب آویشن آغشته کرده و روی گزش خود بمالید. دستمال را برای چند دقیقه در این محل بگذارید.

می‌توانید برای خاصیت تسکینی بیشتر، یک دستمال مرطوب آغشته به آویشن را روی یک تکه یخ بپیچید تا اثر خنک‌کنندگی طبیعی داشته باشد.

• بابونه و درمان طب سنتی حشرات

بابونه، که از اعضای خانواده گل آفتابگردان است، یک داروی طبیعی رایج برای بسیاری از بیماری‌ها است. وقتی این چای روی پوست مالیده می‌شود، می‌تواند التهاب را کاهش داده، سوزش پوست را تسکین دهد و روند بهبود را تسریع کند. یک کیسه چای پر از گلهای خشک شده و خرد شده بابونه را در آب به مدت ۳۰ دقیقه در یخچال قرار دهید. سپس آب اضافی آن را از کیسه چای بیرون بریزید و آن را مستقیماً روی موضع خود بمالید. اجازه دهید به مدت ۱۰ دقیقه روی محل باقی بماند. سپس محل را با یک پارچه مرطوب پاک کنید. می‌توانید این کیسه چای را برای استفاده‌های بعدی در یخچال نگه‌داری کنید.

جلوگیری از گزش پشه و حشرات در کودکان

یکی از دغدغه‌های والدین در فصول گوناگون سال به‌ویژه زمانی که هوا گرم می‌شود، این است که برای جلوگیری از گزش در کودکان باید چه‌کاری انجام بدهند؟ جهت جلوگیری از گزش در کودکان چند پیشنهاد برای شما داریم:

• جهت جلوگیری از گزش کنه از رنگ‌های چندان روشن استفاده نکنید

به طور معمول برای کودکان لباس‌های رنگ روشن تهیه می‌کنیم و خوشبو و تمیز بودن لباس آن‌ها هم بسیار برای ما اهمیت دارد. اما بهتر است بدانید که یکی از روش‌های جلوگیری از گزش پشه این است که در فصل بهار و تابستان برای کودک خود از رنگ‌های خیلی روشن استفاده نکنید. حشرات نه تنها به آب راکد جذب می‌شوند، بلکه به رنگ‌های روشن و عطرها هم علاقه فراوانی دارند.

برای جلوگیری از گزش در کودکان پیشنهاد می‌کنیم از پوشیدن لباس با رنگ‌های نارنجی، صورتی و قرمز حداقل تا زمانی که حشرات هستند، اجتناب نمایید. پیش از بیرون رفتن از عطر، لوسیون معطر یا حمام حبابی استفاده ننمایید. این محصولات بهداشتی به‌طور معمول بوی بسیار خوبی داشته و حشرات جذب این بوها می‌شوند.

• از کرم، لوسیون، اسپری و پماد جهت جلوگیری از نیش پشه استفاده نمایید

یکی از روش‌های جلوگیری از گزیده شدن توسط پشه در کودکان و به صورت کلی جلوگیری از گزش این است که قسمت‌های آزاد پوست را عایق نمایید. جهت محافظت از این بخش‌ها از کرم‌ جلوگیری از گزش استفاده نمایید. برای محافظت از پوست محصول کرمی را روی دست و صورت کودک بزنید. توجه کنید که زمان استفاده از این محصول ترکیبات وارد چشم نشود و حداقل ۳ مرتبه در روز از آن روی پوست کودک استفاده نمایید.

اسپری جلوگیری از گزش هم محصول دیگری است، که می‌تواند برای در امان نگهداشتن کودک از نیش پشه و دیگر حشرات به شما کمک نماید. برای جلوگیری از گزش پشه مقدار کافی از اسپری را بنابر دستور درج شده روی بطری روی بدن کودک اسپری نمایید. توجه کنید، همیشه پس از برگشتن به خانه پوست کودک را بشویید. همچنین شما می‌توانید از اسپری دافع حشرات و یا لوسیون پس از گزش موجود در فروشگاه روژان دارو استفاده نمایید.

درمان خانگی نیش حشرات

معمولاً یک واکنش خفیف و محدود در عرض چند روز از بین می‌رود. اما چند درمان خانگی می‌توانند به تسریع این فرآیند و کاهش ناراحتی ناشی از آن کمک کنند.

1. از کمپرس سرد روی ناحیه آسیب دیده، مسکن‌های خوراکی، کرم استروئیدی یا پماد بی‌حسی موضعی می‌توانید به منظور تسکین ناراحتی استفاده کنید.
2. اگر جراحت در ناحیه بازو یا پا وجود دارد، آن را بالا نگه دارید.
3. اشکال متمرکز گرما برای درمان ناراحتی ناشی از نیش پشه می‌تواند مفید واقع شود.
4. گاهی اوقات داروهای آنتی هیستامین کمک کننده هستند. انواع مختلف درمان‌های بدون نسخه برای جای نیش و گزش در دسترس هستند.
5. به منظور درمان ورم ناشی از نیش حشرات یا یک واکنش آلرژیک موضعی جدی‌تر ممکن است به مصرف آنتی هیستامین‌ها یا مسکن‌های خوراکی نیاز داشته باشد.
6. در موارد شدیدتر ورم، پزشک ممکن است استروئیدهای خوراکی را به شما تجویز کند.
7. افراد می‌توانند توده‌های کوچک خارش دار یا ضایعات ایجاد شده اطراف نیش را با کورتیکواستروئید خوراکی مانند پردنیزولون یا آنتی هیستامین خوراکی درمان کنند.
8. شما می‌توانید از پماد هیدروکورتیزون برای نیش حشرات با مقدار ۰.۵ یا ۱ درصد استفاده کرده و در صورت عدم دسترسی، لوسیون کالامین یا خمیر جوش شیرین را چندین بار در روز به نیش یا گزش بزنید تا علائم شما برطرف شود.
9. خاراندن پوست یا ترکیدن تاول ممکن است باعث ورود باکتری‌ها و ایجاد عفونت شود.

• در صورت بروز واکنش‌های شدید در پوست و علائم عمومی‌تر، پزشک ممکن است فرد را برای حساسیت‌زدایی یا درمان واکنش آلرژیک به متخصص پوست ارجاع دهد.
• اگر علائم بدتر شد یا بهبود نیافت، بهتر است سریعا به پزشک عفونی مراجعه کنید.
• اگر نیش در اثر گزش کک، کنه یا ساس ایجاد شده باشد، سعی کنید منبع آلودگی را پیدا کنید. اگر این حشرات از حیوان خانگی شما منتشر شده باشند، حیوان خانگی نیاز به درمان داشته، همچنین ملافه، اثاثیه نرم و فرش‌های سراسر خانه باید شستشو و ضدعفونی شوند.
• در هنگام مشاهده حشره ساس در خانه از مواد ضدعفونی کننده به منظور ریشه‌کنی آنها از خانه استفاده کنید. برای جلوگیری از ساس، ملافه را با درجه حرارت بالا بشویید و بالش‌ها و تشک‌های قدیمی را جایگزین کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بیشتر موارد نیش عنکبوت سمی نیستند و فقط علائم جزئی مانند قرمز شدن پوست، تورم و درد در محل ایجاد می‌کنند. اما نیش برخی از عنکبوت‌های دیگر یک اورژانس واقعی به حساب می‌آیند. علائمی مانند سفت شدن قفسه سینه، مشکلات تنفسی، مشکلات بلع یا ورم صورت ممکن است در اثر حساسیت به نیش عنکبوت ایجاد شود، در چنین مواردی فوراً به اورژانس مراجعه کنید. از آنجا که نیش عنکبوت می‌تواند باعث ابتلای به کزاز شود، CDC همچنین توصیه می‌کند که دوز یادآور واکسن کزاز خود را هر ۱۰ سال یکبار انجام دهید.

نیش عنکبوت سمی مانند بیوه سیاه یا گوشه قهوه‌ای بسیار خطرناک است و می‌تواند واکنش شدیدی ایجاد کند. نیش بیوه سیاه که به صورت دو علامت سوراخ شدن ظاهر می‌شود، ممکن است در ابتدا دردناک باشد یا علامتی از خود نشان ندهد. اما ۳۰ تا ۴۰ دقیقه بعد، ممکن است درد و تورم در ناحیه داشته باشید. در عرض هشت ساعت، ممکن است درد و سفتی عضلات، درد معده و کمر، تهوع و استفراغ و مشکلات تنفسی را تجربه کنید. شاید عنکبوتی را که شما را گاز گرفته است ندیده باشید، اما در صورت احتمال گاز گرفتن عنکبوت سمی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.